โรคหลอดเลือดสมอง (stroke) เกิดจากการที่เลือดไปเลี้ยงส่วนของสมองบางส่วนหรือหลายส่วนลดลงหรือถูกขัดขวางอย่างสมบูรณ์ การอุดตันนี้อาจเกิดขึ้นชั่วคราวหรือถาวรและอาจเกิดจาก 2 สาเหตุหลัก คือ

1. โรคหลอดเลือดสมองชนิดสมองขาดเลือด (ischaemic stroke) เกิดจากการที่ลิ่มเลือดขัดขวางเลือดที่ไปเลี้ยงสมอง
2. โรคหลอดเลือดสมองชนิดเลือดออกในสมอง (hemorrhagic stroke) เกิดจากการที่หลอดเลือดแตกและเลือดไหลเข้าสู่สมอง

สมองทุกส่วนนั้นต้องการเลือดไปเลี้ยงในปริมาณที่เหมาะสมเพื่อทำงานได้อย่างเต็มที่เมื่อการไหลเวียนของเลือดถูกจำกัดหรือหยุดลง สารอาหารที่สำคัญและออกซิเจนจะไม่สามารถเข้าสู่เซลล์ในสมองได้ ซึ่งสมองจะได้รับความเสียหายหรือตายลง ผลที่เกิดกับร่างกายนั้นขึ้นอยู่กับส่วนของสมองที่เสียหาย และระยะเวลาที่เกิดการขัดขวางการไหลเวียนเลือด

โรคหลอดเลือดสมองสามารถส่งผลต่อการเคลื่อนไหว การพูดกระบวนการคิด และความจำ ซึ่งสามารถทำให้เกิดอัมพาตกับส่วนหนึ่งของร่างกายหรือหลายส่วน หรือสูญเสียการควบคุมการทำงานของร่างกายได้

นอกจากนี้ยังพบว่าผู้ป่วยที่ได้รับผลกระทบจากโรคหลอดเลือดสมองถึง 40% จะมีอาการถาวรซึ่งทำให้ต้องการ การดูแลเป็นพิเศษนอกจากนี้ ยังพบว่า มีผู้ป่วยหลายคนที่อาการดีขึ้นอย่างเห็นได้ชัดเมื่อหายจากโรคนี้ แต่มีเพียง 10% ของผู้ป่วยเท่านั้นที่จะหายอย่างสมบูรณ์

โรคหลอดเลือดสมองสามารถเกิดขึ้นได้กับทุกคนในทุกช่วงอายุ แต่พบว่ามีปัจจัยเสี่ยงบางประการที่สำคัญเช่นกัน เช่น โอกาสการเป็นโรคหลอดเลือดสมองจะเพิ่มขึ้นตามอายุที่มากขึ้น บางชาติพันธุ์จะมีความเสี่ยงต่อโรคนี้ที่มากกว่าและการมีประวัติการเกิดโรคหลอดเลือดสมองในครอบครัวจะเพิ่มโอกาสในการเกิดโรคนี้ด้วย

อย่างไรก็ตาม มีปัจจัยความเสี่ยงบางอย่างที่เราสามารถลดได้จากการปรับเปลี่ยนการใช้ชีวิตของเรา เช่น คอยดูแลและรักษาความดันเลือดให้ปกติ กินอาหารสุขภาพที่มีไขมันและเกลือต่ำ หยุดสูบบุหรี่และออกกำลังกายเป็นประจำ

สาเหตุหนึ่งที่ทำให้ผู้ป่วยฟื้นสภาพจากโรคหลอดเลือดในสมองได้ลำบากเนื่องจากโรคนี้ทำหลายเซลล์ในสมองหลายชนิด นั่นหมายความว่าถ้าเราต้องการพัฒนาการรักษาเพื่อทดแทนเซลล์ที่เสียหายหรือถูกทำลายไป เราจะต้อง

• เรียนรู้การสร้างเซลล์สมองหลายชนิดหรือเซลล์ต้นกำเนิดชนิดที่เหมาะสมในการสร้างเซลล์สมองตามที่เราต้องการ
• แสดงให้เห็นว่าเซลล์ที่เราเลี้ยงนี้สามารถใช้งานได้อย่างเหมาะสม
• เข้าใจวิธีการที่จะทำให้เซลล์เหล่านี้จัดการตัวเองในลักษณะเดียวกันกับเซลล์ในสมองที่ปกติ เข้าใจการสร้างการเชื่อมต่อระหว่างแต่ละบริเวณของสมองที่ซับซ้อนขึ้นมาใหม่และการเชื่อมต่อเซลล์กับระบบเลือดที่เลี้ยงสมอง

อย่างไรก็ตาม นักวิจัยได้ทำการศึกษาวิธีการใช้เซลล์ต้นกำเนิดนี้ในการรักษาโรคหลอดเลือดสมองโดยวิธีการอื่นอีกด้วย ยกตัวอย่างเช่น การวิจัยเซลล์ต้นกำเนิดนี้อาจใช้เพื่อพัฒนายาชนิดใหม่ที่สามารถกระตุ้นกระบวนการซ่อมแซมตัวเองของสมอง รวมถึงเซลล์ต้นกำเนิดเองเพื่อใช้สร้างเซลล์ใหม่ที่ต้องการสำหรับการฟื้นตัว

เราสามารถหาเซลล์ที่ลักษณะเหมือนกับเซลล์ต้นกำเนิดชนิดมีเซนไคม์จากแหล่งอื่นได้ เช่นสายสะดือ (umbilical cord) และเนื้อเยื่อไขมัน (adipose tissue) แม้ว่าลักษณะเฉพาะและธรรมชาติของเซลล์เหล่านี้จะยังคงเป็นที่ถกเถียงในหมู่นักวิทยาศาสตร์

เซลล์ต้นกำเนิดชนิดมีเซนไคม์จากไขสันหลังและเซลล์ที่ได้จากเนื้อเยื่อไขมันได้ถูกนำมาทดลองฉีดเข้าสู่สมองและหลอดเลือดดำบริเวณขาของหนูที่มีอาการบาดเจ็บทางสมองคล้ายโรคหลอดเลือดสมอง

ในการศึกษานี้สัตว์ที่ได้รับการฉีดเซลล์มีขนาดของพื้นที่สมองที่เสียหายลดลงเมื่อเปรียบเทียบ กับกลุ่มสัตว์ที่ไม่ได้รับการฉีดเซลล์ พบว่าเซลล์ที่ถูกฉีดนี้จะเคลื่อนที่ไปยังบริเวณของสมองที่เสียหายได้

ทั้งนี้ เพราะไม่ว่าจะมีการเตรียมตัวในเรื่องสุขภาพที่ดีเพียงใด ก็ไม่อาจหลีกเลี่ยงอาการเจ็บป่วยและความเสื่อมถอยของร่างกายตามอายุการใช้งานได้ เพราะเมื่อมีอายุเพิ่มมากขึ้น ความเสื่อมของเซลล์หรืออวัยวะต่าง ๆ ภายในร่างกายย่อมมีมากขึ้นตามลำดับ

การเก็บรักษาสเต็มเซลล์ในรูปแบบต่างๆ ทำให้บิดามารดาสามารถเก็บรักษาเซลล์ต้นกำเนิดอันมีค่าที่เป็นหนึ่งเดียวกับทารกและมีรหัสพันธุกรรมใกล้เคียงกับคนในครอบครัว ไว้สำหรับการรักษาโดยเทคโนโลยีใหม่ที่เกี่ยวข้องกับเซลล์ต้นกำเนิดในอนาคต เช่นนำไปรักษาโรคหัวใจ หรือโรคอัลไซเมอร์

นอกจากนี้ สเต็มเซลล์ที่ถูกเก็บรักษา ยังเปรียบเสมือนอวัยวะสำรองสำหรับการรักษาโรคมะเร็ง หรือโรคเลือดที่สามารถรักษาให้หายได้โดยใช้สเต็มเซลล์